Jînenigarîya Ferhat Dayan

Ferhat Dayan Ferhat Dayan  Berfireh bibîne >>

Zanyarî

E-Name:
dayanferhat@yandex.com
Malper:
https://ferhat-dayan.niviskar.org
Gotar:
22

Gotarên Dawî

  Amor Fatî, hîmê felsefeya Nietzsche ye. Ev têgeh her çiqas di gelek metnên tirkî de wek "hezkirina qederê" hatibe wergerandin jî, Amor fatî ji hêla naverokê ve ti eleqa xwe bi hezkirina qederê re tune ye. Belê Nietzsche ji m&ic   
Pevçûn û pevşabûna helbest û felsefeyê bi sedan sal e her berdewam e û wer xuya ye ku ev nîqaşên li dora helbest û felsefeyê de diqewimin dê zû bi zû jî dawî nebin. Sokrates û şopînerê wî Platon bi    
Rastiyên bê bingeh dişibin pornografiyê. Çalekiya ku di nabêna lîstikvanên pornoyê de diqewimin rast in. Lêbelê ev rastî bi rastî jî ne rastiyek "rast e." Esasen erka wê rastiya ku ji temaşevan re pêşkeş dibe nixumandina "rastiya   
Mirov dikare bibêje ku Stoaparêzî girîngtirîn felsefeya serdema Helenîstîk e û heke em bibêjin bandûra Stoaparêziyê heya roja me a îroyîn jî domdar e, ewê ne gotinek şaş be ji lew re; gelek mishefên ku ji teref niv&ici   
Friedrich Wilhelm Nietzsche di sala 1844an de li Prusyayê ji bavek rahîb û ji dayikek oldar welidî. Dîroka rojbûna wî û a Kralê wê demê Frederick William yek bûyî û loma jî bavê wî wek nîşana welatperweriyê   
Schopenhauer, şopînerê İmanuel Kant, mamosteyê Nietzsche û dijminê Hegel! Schopenhauer feylezofekî rastgo, ne romantîkekî beradayî! Sal 1818 li Almanya felsefe di bin Dîktatoriya Hegel deye. Lêbelê Schopenhauer ê ku hîn 30 salî ye   
Berî ku ez qalê bînim ser Kynikîzmê, hewce ye ez bibêjim "kûçikatiya" di vê nivîsê de bûye mijar, ne têgehek heqaretê ye. Di nav civakê de kesên ku ne tamahkarê tahmên vê dinyayê ne, tim bi borandina   
"Şikir ji Xwedê re ku ez ne ji neteweyek dî me, Yewnan im; ne kole me azad im; ne jin im zilam im û şikir ji Xwedê re ji serdema Sokrates im." Platon, xwediyê van gotinên li jor, hevrê û şagirtê Sokrates. Lêbelê berevajî mamosteyê xwe, xwed&   
Wexta mirov li wî bustê antîk yê Sokrates, ku ji serdema pêşîn xwe gihandiye heyanî serdema hemdem dinêre, mirov şaş dimîne ev bustê ji çelengbûnê dûr, qafrût û çavnûtik, wecekî nepixî û pozek   
Dinya cihê têkoşînê ye. Divê mere wek Sisifos ti carî dev ji cehdê bernede û gomê xwe bigundirîne. Lê mixabin wexta kar û barên me di riya xwe de nameşe û di jiyana rojane de em pêrgî astengiya rast tên, ji dêlev   
Kesên ku kêm zêde di derheqê armanc û felsefeya Ted Kaczynski de xwedî agahîn in, yekser ev gotin ji dev wan derdikeve; ez tevlî paradîgmaya Kaczynski dibim lê çalekiyên ku pêk aniye şermezar dikim. Helbet berevajî nerîna Makyeve   
Peyva konformîzmê her çiqas wek rêbazek domandina jiyanek rehet û bêxem bîne bîra mirov jî lê esasen têgeha konformîzmê ti eleqa xwe bi vê yekê ve nîn e. Beguman vê peyvê we jî li der û dora xwe ji k   
Çewa ku di her cimietê de "sergunehek" hebe, sergunehê cimieta felsefeyê jî Max Stirner e! Stirner di nav salên 1806-1856 de jiyaye. Anarşîstekî egoîst e. Mirov dikare bibêje ku felsefeya wî prototîba "jormirov" ê Nietzsche ye. Li gor Stirn   
Însan, ji nav hemû giyandarên dinyayê de tekane giyandar e ku bîra mirina xwe dibe, haj ji mirina xwe heye. Ji ber vê yekê jî di nav mijarên felsefeyê de mijara Mirinê hertim cê xwe girtiye. Hîn ramanger bi reşbînî, hîn rama   
Cudahiya di nabêna gotin û kirinên mirov her dem bûye mijara felsefeyê. Ma nakokiya fikr û tevgerê mirov durû dike? Mesela li gor Albert Camus, fîlozof her çi biparêze divê jiyana xwe jî gorî fikra ku diparêze dîzayn bike y   
Soren Kierkegaard (1813 - 1855) Teolog û Feylezofekî Danmarkî ye. Her çiqas her feylezofê hebûnparêz ji hev cihê-cihê ji xwe re fraksiyonek peyda kiribin jî mumkun e ku mere bêje Jean Paul Sartre,Martin Heidegger di bin bandûra wî de mane, w   
Di dîroka felsefeyê de Epikuros wek hedonîstekî bê pênasekirin jî, bi ya min pênasekirinek bi vî rengî bo Epikuros neheqiyek e, ji lew re hizra hedonîzmê xwe dispêre zewqên bedenî yên demkî. Belam di felsefeya Epikuros   
"Mezintirîn pirsgirêka dinyê ev e; mirovên bêaqil ji xwe razî, lê mirovên baqil jî tim di şik û gûmanê de ne"    Bertrand Russell      Di derheqê têgeha dilnizmiyê ji feylezofên serdema pêş   
Çi ferq di nabêna însên û heyîneyên din de heye? wesfê însanan ku naşibe heyîneyên din çi ne? bersivên van pirsan her çiqas mijara felsefeyê be jî, berî dema nûjen doktrînên olî û di se   
Ez însan im û pêdiviya min bi avê heye, bi xwarinê heye û bi xewê heye, lê felsefe ji van pêdiviyan wêdetir û zêdetir e. Taybetmendiya berbiçav ya însên; fikirîn e. Malzaroka felsefeyê mejî ye, felsefe di v&ecir   
Mirovahî di nav xwe de, di warê çandî û warê ziman yan jî di warê aborî de, hertim danûstendinekê deye. Ev pêwendiyê di nava mirovan carinan çand û zimanê hinek gelan pêşxistiye, carinan jî hinek ziman ji d&ici   
Bersivên van pirsan ew ê Hûto ji bo me bibersivîne û rave bike. Gelo civak ehlaq û kesayetiyê dide mirovan? yan mirov bi kesayetiya xwe civakê diguherîne? Bo analîz û têgihiştina rewşa netewên bindest çend rê û rêba